In het hart van Londen – we verbleven in Westminister – op de hotelkamer de documentaire over WHAM bekijken. Mijn leven beweegt zich van hoogtepunt naar hoogtepunt. WHAM heeft me als engelofiel altijd gefascineerd. Hoe kon dit regenboogduo zelfs tot de dag van vandaag verborgen blijven houden dat ze iets met elkaar hadden, terwijl een oplettend mens dat toch in een oogopslag ziet?

To the heart and mind
Ignorance is kind
There’s no comfort in the truth
Pain is all you’ll find

Het is waarschijnlijk de grootste hersenspoeloperatie uit de geschiedenis van de mensheid geweest: jaren tachtig muziek. De hersenopiaten die nu nog uit miljoenen speakers in vakantieparadijzen schallen: waar je ook heen gaat, overal dezelfde nummers uit dezelfde tijdsperiode. Er zit geen enkel nieuw liedje tussen: niet ook maar eentje. Jonge muzikanten zijn volledig afgesloten van deze geluksbubbel, waarin mensen van mijn generatie dromend hun perfecte leventje uitleven.

Een levendige herinnering: Veronique en ik keken het oog van een krekel binnen. Veronique vertelde me dat het een soort droomentiteit is, die volkomen in zijn eigen bubbel leeft en zich van ons nauwelijks bewust is.

Ik denk dat dit voor het gros van de mensen ook op gaat. Ze leven in een droom, en alles wat die droom zou kunnen verstoren duwen ze met geweld weg.

To the heart and mind
Ignorance is kind
There’s no comfort in the truth
Pain is all you’ll find

Toen Slavoj Žižek onlangs in een interview over de band Laibach sprak, beschreef hij Noord-Korea als een bijzonder postmodern land omdat het in wezen een nieuwe vorm van matriarchaat belichaamt – de leiders zijn uitvergrote moederfiguren, alles is onderworpen aan de moederlijke macht. Heeft Žižek dan nooit de beelden gezien die voor Buckingham Palace staan?

Het archetype van de moeder, gevierd recht voor het Buckingham Palace

En aan de schaduwzijde dit beeld van Victoria: de ijzeren moeder, de belichaming van de Matriarch in opperste vorm.

We hoeven dus helemaal niet naar Noord Korea te kijken als het gaat om de postmoderne Matriarchie. Wat me bij dit beeld opviel was dat op de stenen bol die Victoria vasthoudt een klein mannetje staat, een soort pixie, die het beeld eigenlijk tamelijk markant maakt, maar vreemd genoeg is over dit mannetje op de wikipedia van dit standbeeld helemaal niets te vinden:

Closeup van de ‘pixie’. Het beeld van Victoria doet me ineens aan de Sfinx denken, met die overduidelijk opgelijmde neus. Is die neus er ooit afgeslagen? Wat is hier echt aan de hand? Het verhaal wordt nog gekker als ik een andere foto van het beeld op Wikipedia bekijk:

Wat krijgen we nu? Daar staat de hele pixie niet op. Daar ligt bovenop de bol een slang te krioelen – of is dat een te warm woord voor de bewegingen van de slang? Waar is de pixie gebleven? Wat is hier gebeurd?

Na een zoektocht vind ik het antwoord:

Sculptured arts expertise was called upon and were given the project to repair and replace missing or damaged parts of the sculpture.

Our main task was to re-carve the missing `George and the dragon orb` held in Victoria`s left hand, which had been broken off and stolen, along with her nose, fingers and cross from her crown some years ago. 

Replacing the George and dragon orb was very difficult, as no documentation on it could be found, apart from an old grainy black and white photograph.

Iemand heeft dus een stijf gehoorzaam en wat koddig mannetje (dat lijkt toch niet op een heilige?) op die bol gezet en een soort fopneus op Victoria geplakt. Hoe kan het in hemelsnaam gebeuren dat men zo achteloos omspringt met erfgoed dat zo belangrijk in een zogenaamd perfectionistische Anglofiele cultuur?

Nee, daar stuiten we echt op het kernraadsel. Dat mannetje, die fopneus. Ze hebben alle geld van de wereld, maar het standbeeld van de eigen familie recht voor de deur krijgt deze behandeling.

De matriarch, in de vorm van koningin Victoria, wordt hier gepresenteerd als een postmoderne Sfinx. Ze is krachtig en majestueus, maar tegelijkertijd bedekt met mysterie en bedrog. Haar macht is solide, maar ongrijpbaar. Is de matriarchale Sfinx, net als de Egyptische versie, een hoedster van raadsels? Is de zorgeloosheid, het ‘careless whisper’, het geheim dat zij bewaakt?

En dan is er dat mannetje. In zijn onschuldige kleinheid lijkt hij onbelangrijk, bijna irrelevant. Maar hij wordt geplaatst in het middelpunt van de macht, als een stille getuige van het schouwspel. Is hij een symbool van onderwerping, of is hij de stille, schijnbaar onbelangrijke figuur die de waarheid spreekt die iedereen over het hoofd ziet?

Het onopvallende mannetje, de fopneus, de zorgeloze fluistering – deze zijn allemaal subtiele aanwijzingen die wijzen op een diepere waarheid. Ze suggereren een ontkenning van de traditionele, starre vormen van macht en autoriteit. Ze maken onderdeel uit van een postmoderne variant van het matriarchaat, waarin de klassieke macht zich gewillig met een fopneus en een kabouter laat tooien om het eigen overleven mogelijk te maken.

Hitler klonk als Donald Duck. In de jaren tachtig, toen men de opiaten schiep waar het Vakantierijk vol entiteiten met droomleventjes op drijft – toen vormde zich in het hart van het oude matriarchaat met de dikke moeder-achtige Churchill, wiens bolle gelaat bij voortduring werd gepenetreerd, ja, werd bezwangerd door een sigaar – ja, Anglia en haar achteloos gefluister, Guilty feet have got no rhythm

Though it’s easy to pretend
I know you’re not a fool

Het is makkelijk een fopneus op te zetten. De waarheid doet pijn, en dus gaan we maar doen alsof we echt bewegen.