Wie denkt dat het aanpassen van Roald Dahl iets nieuws is, welnee, bevoogdende editors zorgen er al 100 jaar voor dat u de juiste dingen leest. Zo schreef Astrid Lindgren sprookjes over Pippi Langkous en die at regelmatig een vliegenzwam op, maar dat vonden onze schooljuffen in de muffe kantine van toelaatbaarheid helemaal niet door de beugel kunnen. Grensoverschrijdend, zo klonk het:
Ze is het ook eens met de beslissing om de passage waarin Pippi een vliegenzwam opeet (Lindgren, 2001, p. 63) aan te passen. In de Nederlandse vertaling werd de vliegenzwam een paddenstoel (Lindgren, 2002b, p. 62), en maar goed ook: ‘Dit gaat ver over de grens van het aanvaardbare. Je moet opletten met zo’n sterk identificatieobject. En dat is Pippi net bij uitstek, Tommy en Annika zijn te braaf. Ze is een lokkend voorbeeld voor kinderen, die denken: “Zo wil ik ook zijn.” De dingen die ze onderneemt, dat is waar kinderen naartoe gezogen worden. Haar kleding, vlechtjes, uitdagende houding, alles is leuk en spannend, zo wil je als kind ook zijn. Ik hecht dan ook weinig geloof aan prachtige theorieën van literatuurwetenschappers die stellen dat Tommy en Annika betere, meer realistische identificatiemogelijkheden bieden.
Kortom, niets nieuws onder de zon. Wie meer wil weten over Pippi Langkous en de vliegenzwam, uiteraard behandel ik deze in mijn boek: Amanita Muscaria, the Book of the Empress. Laat ik maar alvast verklappen dat Pippi niet voor niets een paard boven haar hoofd kan tillen.
Bovenstaande is een mooi voorbeeld van grensoverschrijdende literatuur die door voorzichtige mensen die het algemene goed dienen van alle gevaren wordt ontdaan en wordt geserveerd als een veilig consumentenproduct.
Kies je echter
Kies je echter in Nederland ervoor boeken te publiceren waar geen betuttelend filter overheen wordt gedrapeerd dan zul je bij de Kaneelfabriek moeten uitgeven. Een van de weinige plekken waar de altijd-zo-om-ons-bezorgde heilige editorskaste nog geen permanente voet aan de grond kreeg. Goed, dat heeft op een paar plekken een extra spelfout opgeleverd, maar dat staat niet in vergelijk tot wat er allemaal niet verloren ging.
‘Wat hield die Astrid Lindgren ons toch bezig’ zo verzuchten deze goede herderinnetjes zich in het clubhuis waar ze zich vergaderd hebben.
Het was juist de bedoeling van Astrid Lindgren om boeken te schrijven die kinderen laat zien dat je ook stout en gevaarlijk kunt zijn – maar dat doet voor deze mensen niet ter zake.
Wat voor hen wél ter zake doet? Dat we ons aan de regels houden. Wat u ook in mijn boek kunt lezen is wetenschappelijk bewijs dat de menselijke hersenen de laatste 3000 jaar een kwart in omvang zijn gekrompen. Een kwart. En als je geen hersenen meer hebt, en geen evaluatiesysteem, dan worden regels bijzonder belangrijk.
Wil je boeken die zich aan de regels houden – dan hoef je niets te doen. Wil je echter eens een boek lezen dat wél stevig over alle grenzen gaat, dan is Amanita Muscaria: the Book of the Empress een absolute aanrader.
