Na drie dagen heb ik nog steeds niets van het Cito gehoord. Gaan ze dit in de doofpot stoppen? Dat zou toch absurd zijn? Ik verwacht op zijn minst een verklaring van deze organisatie waarom ze mijn tekst op deze manier hebben gebruikt om het leven van jonge mensen negatief te beïnvloeden.
Dit zou een nieuw dieptepunt zijn in een land dat voortdurend van crisis naar crisis lijkt te bewegen, dus misschien moeten we het als een gewoonte beschouwen. Hopelijk is een rechtszaak niet opnieuw nodig.
Mijn vraag is eenvoudig: jullie hebben mijn tekst gebruikt om jongeren te misleiden, dus wil ik de rationale achter die vragen weten. Als jullie geen bevredigende uitleg kunnen geven, moeten beide vragen voor alle leerlingen worden goedgerekend.
Deze jongeren zullen schade ondervinden. Sommigen zullen door deze onzinnige vragen een heel jaar van hun leven verliezen.
Zelf werd ik op mijn vijftiende benaderd door mijn wiskundeleraar, meneer Jansen van het Strabrecht College in Geldrop. Hij vertelde me dat ze tijdens een vergadering hadden besloten mijn cijfer voor gymnastiek met twee punten te verlagen zodat ik dat jaar zou blijven zitten, omdat de school dan meer subsidie zou krijgen. Een jaar van je leven verliezen door corrupte schoolpraktijken is dus een gevoelig punt voor mij.
Ik beschouwde dit als contractbreuk: de impliciete afspraak is dat als je de spelregels volgt, je op voorspelbare wijze door het systeem komt. Ik had precies genoeg gedaan om net te slagen. Op vijftienjarige leeftijd was ik al een anarchist die vond dat de school niet het recht had mijn tijd na schooltijd in beslag te nemen. Ik maakte dus uit principe geen huiswerk, en het spel was voor mij om onder die condities toch te slagen. Helaas, corruptie gooide roet in het eten.
Het zal ook iets te maken hebben met het feit dat veel leraren een hekel hebben aan types die ogenschijnlijk ‘de kantjes ervan aflopen’. Ogenschijnlijk, omdat het in werkelijkheid juist moeilijker is om op deze manier steeds de grens te slechten. Tijdens proefwerken moest ik vaak diep in mijn reserves tasten om te bedenken wat ze wilden horen, en dat lukte vaak, maar soms ook niet.
Ik herinner me twee proefwerken die ik maakte terwijl ik zo stoned als een garnaal was, en ik haalde in beide gevallen een tien (een daarvan was voor Nederlands, met een opstel). Mijn hele tienerjaren bracht ik door in een hasjwolk van bijna nucleaire proporties.
Ik herinner me ook mijn laatste jaar, toen ik als enige leerling in Nederland een fout in het wiskunde-examen vond. Mulders kwam dat melden, trots op me ondanks het feit dat hij me daarvoor niet vriendelijk had behandeld.
Tel daarbij op dat mijn zus op school half is doodgepest, mijn moeder gedwongen huishoudschool moest doen en haar frustraties op mij uitleefde, en mijn vader een ontevreden leraar was die constant op ‘het systeem’ zat te vloeken, en het is geen verrassing dat ik niet happig ben om opnieuw misbruikt te worden door dit ‘schoolsysteem’.
In de literatuur hebben ze echter besloten dat het schoolsysteem geschikt is om alle literaire autoriteit te vervangen. Dat de literatuur juist de enige weg was waarlangs hogere intelligenties hun weg naar boven konden vinden, terwijl ze door het onderwijs werden uitgespuugd of op plekken woonden waar geen onderwijs was: daar trekken ze zich niets van aan. Ze willen juist niet dat zo’n alternatieve weg bestaat. Hoogstens kun je hopen op die ene goede leraar tussen de honderd middelmatige betweters. Het onderwijs de leiding geven over de literatuur is de dood van de literatuur en creëert een gigantisch misbruik, een misbruik waar de maatschappij zelf onder lijdt: de uitzonderingen worden uitgewist, en we houden een middelmatig schoolpapje vol braveriken over.
Dee Snider in de rechtzaal
In de jaren tachtig ontstond er een precursor van de woke-beweging: de PMRC, die eiste dat expliciete seksuele teksten, zoals die waarin bondage of S&M voorkwamen, verboden zouden worden. Ook hier ging het in essentie om ‘veiligheid’: kinderen moesten een platenzaak kunnen betreden en veilig muziek kunnen kopen zonder het risico iets traumatisch tegen te komen. Dit klinkt erg woke, nietwaar?
Maar je hoort nooit iets over de andere kant van het verhaal. Dat komt omdat deze constructie gebaseerd is op een tegenstelling tussen de haves en have-nots: zij is al deel van een klassenmaatschappij (hoe letterlijk kun je de verscholing in een woord vangen?). Deze logica is bedoeld voor de leukebaantjesmilitie – de kunstenaar, de muzikant, de schrijver – zij hebben blijkbaar geen behoefte aan teksten die veilig zijn voor overheidscensuur.
Hoe veilig is een kind dat eigenlijk Babel zou willen lezen, maar door de kringgesprekcultuur gezapige en moraliserende ‘coming of age’ romans moet lezen? Dat moet meebewegen met een cultuur waarin dat de norm wordt?
Ik herinner me nog dat mijn lerares Engels gedwongen werd een boek van Aleister Crowley te lezen omdat ik dat boek had gekozen voor mijn mondeling examen. Ze had moeite met het boek, en dat was begrijpelijk, want de denkbeelden van Crowley waren op vlakken zoals emancipatie niet te pruimen. Wat lazen we ook alweer? Oh ja: Diary of a Drug Fiend.(1)
Het YouTube-fragment met Dee Snider moet een klassieker worden genoemd. Hoe imposant hij alleen al die rechtszaal binnenkomt: I WANNA ROCK! Het blijkt een intelligente man, die heel wel weerwoord weet te bieden tegen alle onzin die hij te horen krijgt.
Maar die oude stijve religieuze baasjes hadden het tenminste nog niet over ‘mooie lezers’: dat soort esthetiek hield je toentertijd nog binnenskamers.
Hiermee sluit ik mijn Cito-intermezzo af. Als er nieuws is, horen jullie het van me.
(1) Ik vind Crowley een vreselijk geconditioneerd menstype, een soort ‘occultist script’ dat klaar lijkt liggen voor bepaalde menstypes, ik heb er niets mee, maar destijd fascineerde dat wereldje me wel omdat toen alle alternatieven voor de werkelijkheid mijn aandacht hadden.
