Hoe eigenaardig is het precies dat mijn droom van vannacht – dat Frank Lammers een hoogst artistiek toneelstuk stond uit te voeren in mijn droom, tot mijn verbazing – dat zo’n droom precies samenvalt met de arrestatie van Frits van Eerd, de topman van Jumbo, voor witwassen van crimineel geld? Hoe eigenaardig is het überhaupt dat ik vroeger af en toe naar school fietste met de man die voor heel Nederland bekend kwam staan als de man die het beste iemand met een normaloverkramping kon nadoen?

Ik herinner me Frank als een montere, nieuwsgierige jongen waar ik regelmatig vrij filosofische gesprekken mee had op weg naar het Strabrecht. Hij had ook toen al een soort guitig plezier in het leven, maar ook iets roezigs over zich heen.

Later vond ik het met enige regelmaat triest waartoe acteurs zich dienen verlagen in Nederland om centjes te kunnen scoren. Dan heb ik het niet eens over zijn werk voor Jumbo, maar al dat kluchtige Mounties gedoe waar the lowest common denominator vanaf straalt.

Dan denk ik: het Universum kan best een grap zijn, maar dat neemt niet weg dat er ook flauwe, zouteloze grappen bestaan. Wanneer ik dichters zie die in hun werk niet het niveau halen van slechte stand-up comedy dan hou ik het persoonlijk snel voor gezien. Toch is dat je richten op the lowest common denominator in Nederland het standaardprotocol.

Dat zie je ook in de filosofie. ‘Een filosoof moet elke stelling onderbouwen’ heet het protocol dan of ‘een filosoof moet elk van zijn waarheden bevragen’. Wat men echter bedoelt te zeggen is: ik ben te lui om zelf na te denken dus moet deze filosoof mij aan het handje nemen en stap voor stap duidelijk maken hoe hij tot zijn ideetjes komt.

Dat is echter geen filosofie. Een echt filosoof schrijft op het scherp van de snede, en achter elk van zijn gedachtes schuilt een onzichtbaar proces van duizenden gedachten die al allemaal zijn bevraagd en gewogen, maar de filosoof schrijft niet voor de onnozelaar. Hij schrijft voor gevorderden. Wil jij niet tot de gevorderden behoren, uitstekend hoor, maar doe niet alsof hij met kleine koterstapjes elk idee moet verantwoorden omdat jij eigenlijk onbevoegd bent.

Daarom gaan onderwijs en filosofie heel moeilijk samen.

Precies hetzelfde gaat op voor de dichtkunst. Waarom vernemen we nooit iets over de grootheid van de poëzie behalve als reclameslogans op een bundel? Omdat het protocol hier de entertainmentgeest werd: waar de kunstzinnige mens zich richt op het hogere richt de entertainmentgeest zich roofachtig op alles wat leedvermaak is, waaraan het zich superieur waant. Vandaar het absolute adagium tot het ‘herkenbare’: het herkenbare, het lagere, het uitgespeelde. Een gigantische voorkeur voor persoonlijk leed, omdat men stiekem niets anders wil dan mensen zien falen.

Maar uiteindelijk is het echte leed dat die entertainmentsgeest puur nihilisme is dat niets van waarde weet achterlaten op deze wereld.

En daar komt de echte wreedheid van het Universum pas om de hoek kijken: het verschil tussen matig en goed is te verwaarlozen vergeleken bij het verschil tussen goed en briljant.

Gelukkig maar dat we om ons van zulke wreedheden vrij te waren we bijna constant bezig kunnen blijven met de miraculeuze verschillen tussen slecht en slecht.