In de serie Health & Philosophy bespreekt Martijn Benders op filosofische wijze lichamelijke en geestelijke aandoeningen. De Engelse versie staat op substack, abonneer je voor dagelijks gratis tips!)
Angus Friedrich Scheck, Anguish, 1878 – een meer existentiële vorm van angst dan de angst die ik hieronder in het artikel bespreek.
Er was een tijd dat ik geloofde dat ik zelf ook last had van paniekaanvallen. Maar die kreeg ik vreemd genoeg altijd in restaurants nadat ik had gegeten, en het kwam niet bij me op dat ze gewoon het gevolg waren van een sterk rijzende suikerspiegel en dat ik dus gewoon diabetes had en dat gevoel vertaalde naar het woord paniekaanval omdat dat nu eenmaal voor het grijpen lag. Heb je van iets last dan is het meest belangrijke dat de diagnose correct is.
Ik denk dat er veel mensen zijn die menen last te hebben van paniekaanvallen waarbij het echte probleem wezenlijk iets anders is. Ik kwam op het idee omdat ik Love on the Spectrum zat te kijken, een van de episodes voorafgaand aan The Star Wars Pugs – hier te lezen – Connor heeft er een speeddate, en nadat hij meende iets misschien fout te hebben gedaan moet hij op het balkon adem gaan happen want dit veroorzaakt een ‘paniekaanval’. Laten we dat fenomeen dus even goed onder de loep nemen. Connor moet een beslissing nemen. Hij bezit echter een uit de kluiten gewassen ‘machinegeest’, een woord wat ik gebruik om een bepaalde constellatie van het Default Mode Network mee aan te duiden.
Die ‘machinegeest’ is een soort netwerk gespannen tussen drie pijlers: de denknode, de innerlijk-gesprek node en de visuele cortex node. Die ‘machinegeest’ is voortdurend bezig met het proberen voorspellen van de werkelijkheid. Maar nu komt het: omdat in onze samenlevingen wij hebben besloten de geest te bombarderen met beelden groeide de visuele cortex node tot een uit de kluiten gewassen node die de andere in de verdrukking deed.
Dat is de echte reden dat mensen niet echt meer tot proper denken in staat zijn: etiketten als ADHD en Autisme zijn zgn ‘verklaringen zonder oorzaak’ – het zijn hersenziektes die uit de lucht kwamen vallen, etiketjes geplakt op een gevolg. De oorzaak van beide aandoeningen ligt weliswaar op verschillend gebied, maar toch zijn beide aan elkaar verwant. Waarom zou je alleen ontspannen kunnen zijn als de werkelijkheid 100% voorspelbaar is? Omdat je een evaluatiesysteem hebt dat niet meer werkt zoals het zou moeten werken.
Connors hersenen ‘eisen’ op luidruchtige wijze dat alles wat hij doet in een zee van voorspelbaarheid gedrenkt moet zijn, maar waarom? Waar komt deze tirannieke stem vandaan? Het is de stem van een op hol geslagen machinegeest, die alles en iedereen wenst te kunnen voorspellen. Dat is echter helemaal niet waar die machine ‘voor bedoeld is’. Ik zet dat tussen aanhalingstekens omdat het maar de vraag is of er een ‘bedoeling’ achter alles steekt, maar in elk geval kunnen we het hopelijk eens zijn dat hersenen die constant pogen alles en iedereen te ‘voorspelllen’ uit de pas lopen.
Wat is nu de filosofische vraag?
Doen ze dat uit angst, of doen ze dat uit tirannie? Dat is een interessante vraag, toch?Normalerwijze kun je de machinegeest de werkelijkheid laten voorspellen als dat voor je nuttig is. Een machinegeest die steeds aanspringt om van alles en nog wat te evalueren zonder dat dit enig aantoonbaar nut heeft is een op hol geslagen machinegeest. Bekijk de mens en je ziet dat hij bijna constant in een soort fight-or-flight reactie verkeert. Moet je dat een ‘paniekaanval’ noemen? Kon de machinegeest, die enkel een constellatie is, zo machtig worden dankzij ons onderwijs? Door twintig jaar lang de hersenen te formatteren met overbodige kennis, ze in giftig licht te laten opgroeien, en voorts bij elk moment van vrijheid ze te bombarderen met angstbeelden, oorlogsbeelden en gamebeelden tot de visuele cortex zo uit de kluiten gewassen wordt dat hij andere hersendelen begint verdringen – is het binnen dat geschetste plaatje vreemd te noemen dat je een soort tiran in de hersenen krijgt die enkel middels paniek de boel denkt te kunnen besturen?
Hemeltjelief, bedenk je eens dat er vervolgens massa’s mensen zijn die zich vervolgens identificeren met die tirannieke stem. Die lezen dit vast al niet meer, want de stem heeft ze al gecommandeerd naar elders te vertrekken, want dit is hem allemaal niet voorspelbaar genoeg. Wat kun je doen als je last hebt van zo’n stem?
Allereerst: stop met het bombarderen van je hersenen met beelden, informatie, oorlog, alle overmatige input moet weg. Ga weer lezen, hoe moeilijk dat misschien ook is. De-identificeer jezelf met elke mogelijke stem die je hoort door steeds de vraag te stellen: als ik dat ben, wie hoort het dan? Kalmeer je zenuwen, maar doe dat niet met Benzodiazepines of andere gemanipuleerde uiterst verslavende rommel. Kruidenthee, of als je iets sterkers nodig hebt Amanita Muscaria. Dat is de beste zenuwbedwinger die de natuur voor handen heeft, omdat Muscimol de enige stof is de Gaba compleet kan vervangen, lees daarover meer in mijn boek Amanita Muscaria – The Book of the Empress welke een heel hoofdstuk over angst heeft en gebruik van deze paddenstoel om angsten te kalmeren. Doordat hele volksstammen desinformatie over deze paddenstoel verspreiden (dat je ervan zou gaan hallucineren bijvoorbeeld) krijg je dat als mensen het al gebruiken ze dit met volslagen verkeerde verwachtingen doen. Dat is jammer, want je mist dan de essentie van het medicijn. Van geestesziektes kun je verder enkel genezen als je zelf verantwoordelijkheid neemt voor je eigen leven.
De-identificatie is de sleutel
Verder kun je alleen herstellen van geestesziekten als je verantwoordelijkheid neemt voor je eigen leven. Het model van ‘ultratiranniek slachtoffer’ moet zo spoedig mogelijk worden verlaten. Deze identificatie is in wezen je echte probleem: want leg me eens uit hoe je in paniek kunt raken van een stem waaraan je geen waarde hecht? Het feit dat je in paniek raakt bewijst dat je gelooft dat je een belangrijke stem hoort.
Het probleem is dat, wanneer je geloof hecht aan deze tirannieke innerlijke stem, je de macht ervan over je waarnemingen en reacties versterkt. Het wordt een self-fulfilling prophecy, waarbij de angst voor paniek zelf meer paniek veroorzaakt. Deze cyclus is schadelijk en houdt een staat van constante angst en overreactie op zowel interne als externe prikkels in stand.
Wat nodig is, is een fundamentele verschuiving in hoe je je verhoudt tot je gedachten en gevoelens. Het gaat erom te erkennen dat dit slechts dat zijn: gedachten en gevoelens, geen absolute waarheden of bevelen die moeten worden opgevolgd. Door de geldigheid en autoriteit van deze interne verhalen te bevragen en uit te dagen, kun je beginnen hun macht over je te ontmantelen.
Dit proces is niet eenvoudig en vereist vaak consistente inspanning en mogelijk begeleiding, of het nu gaat om therapie, mindfulness-praktijken of filosofische beschouwing. Het doel is om een gevoel van afstand en objectiviteit te cultiveren ten opzichte van je eigen mentale processen, door te leren ze te observeren zonder onmiddellijk te reageren of erin verstrikt te raken.
Samengevat is de sleutel niet om de stem of de paniek die het veroorzaakt te elimineren, maar om je relatie ermee te veranderen. Door te begrijpen dat je niet je gedachten of gevoelens bent en dat je de macht hebt om te kiezen hoe je op ze reageert, kun je beginnen de controle over je mentale en emotionele welzijn terug te winnen. Deze reis naar zelfbewustzijn en zelfmeesterschap is op vele manieren de essentie van zowel persoonlijke groei als filosofische verkenning.
Martijn 06-02-2024
There are two editions of the book Amanita Muscaria – the Book of the Empress available: The Amazon Paperback version or the Hardcover full version, available in Holland and Belgium