26-07-2023
Waarom ik nooit eerder in Londen ben geweest? Angst, angst om in zo’n vervelende engelofiel te veranderen. En omdat Londen zoveel van Helmond weg heeft – je merkt het al in de buitenwijken als je met de Stansted Express via Harlow Town richting Liverpool street rijdt. See it. Say it. Sort it. Het lijkt wel of we door Helmond rijden. Overal mooie Nedschroef fabrieken, de fabriek waar mijn opa werkte. Nee, zonder dollen, London kaatst alle andere Brabantse steden weg met haar onmiskenbare reflectie van een Helmondse design esthetiek.
Wel moet ik in alle eerlijkheid stellen dat Buckingham Palace schril afsteekt bij het magnifieke Kasteel Helmond. Veronique wou de wisseling van de wacht gaan zien. En als je langs het onbehouwen bouwwerk schuifelt dat meer de allure heeft van een kolossaal pakhuis, bereik je een plein waar een gouden beeld van een obsceniteit die de smaak tart, je genadeloos terug katapulteert naar het besef dat je je ver van Helmond bevindt. Dat macabere toneelstuk, waarbij een onfortuinlijke figuur in een ridicuul hoofddeksel urenlang onbeweeglijk dient te blijven om een verouderd idee van autoriteit te etaleren – dergelijke laagwaardige vertoningen hebben ze in Kasteel Helmond niet nodig om publiek te kunnen trekken.
Maar voor de rest is London gewoon een prachtige stad. We hebben het meeste vanuit een dubbeldekker bus bekeken, wat de beste manier is om London te verkennen. Wel valt het op dat de stad ietwat leeg aanvoelt, misschien op Camden Town na, waar het wel aardig druk was. Maar toen ik gister voor een vrij mager ontbijt – twee kleine bekertjes yoghurt en 1 engels ontbijt – 70 euro af moest rekenen – en we zaten in een klein onooglijk keldertje, niet in het Hilton ofzo – London is echt vreselijk duur, hier langer dan twee dagen blijven kan alleen King Charles zich veroorloven.
Mijn dochter Mavi vond het fantastisch. Ze heeft het plan opgevat in London te gaan wonen. Ze poogt me al twee jaar te overtuigen Parijs te gaan bezoeken, maar ik ben wat dat betreft een beetje een dwarse pa – ik hou gewoon niet van Parijs. Dus dit jaar dacht ik, dan liever London. En dat bleek een schot in de roos, ze vind het de mooiste plek die ze ooit heeft gezien op Japan na. In Japan is ze weliswaar nooit geweest, maar die Japanse Manga, waar ze een enorme fan van is – het is klaarblijkelijk een heel effectieve propagandavorm.
Nee, wat je in Londen overal ziet – dat Indiërs de halve stad hebben overgenomen – is een prachtig voorbeeld van kolonialismekarma. Het voelt waarlijk multicultureel aan in de beste betekenis die je aan dat woord kunt geven – de kosmopolitische betekenis, het gevoel dat je je in een soort wereldcentrum bevindt. Dat gevoel heb ik minder in Parijs, en dat komt omdat minderheden daar nauwelijks tot machtsposities worden toegelaten. Parijs is om die reden een stuk minder aangenaam en voelt voor mij altijd nogal duister aan – daar voel je meer het klassieke getto dan je het in Londen ooit zult voelen.
En dat lijkt ook niet op Helmond, dat is meer als London, het hele centrum heerlijk vol prachtige Turkse en Marokkaanse winkels. en je moet toch een beetje trouw blijven aan je roots. Je waant je in Helmond al snel in het Marrakesh van de jaren zestig, toen het daar vol schrijvers stroomde en er wild met LSD werd gestrooid om een nieuw tijdperk in te luiden. En hoewel de ambtenaren er net wat te graag Eindhoven nadoen, terwijl dat gewoon zes dorpjes zijn die een industrieterrein in het midden hebben gebouwd in een poging een stad te emuleren – dat ga je toch niet imiteren, regelneuzen op het gemeentehuis – ach, als ik ook maar even aan Helmond denk komt de Engelofiel in me boven, de perfectionist. Meer Vlisco, meer Nedschroef. Meer afrika, minder regelneuzen.
Helmond is de oudste stad van Brabant. Ze hebben het over het kanaal na weten bouwen, en niet eens zo’n onaardige kopie, op dat rare paleis na waar ze echt steken hebben laten vallen.
Op een zeker niveau overstijgt de gelijkenis tussen Helmond en Londen de grenzen van het surrealisme en doordringt het de domeinen van een onwaarschijnlijke harmonie. Maar voor de ongetrainde observator, of beter gezegd, voor degenen die minder bedreven zijn in het ontcijferen van stedelijke raadsels, zou je deze parallellen met een gigantisch vergrootglas moeten onderzoeken, net zo scherp als de ogen van een slechtvalk die zijn prooi in het vizier houdt.
Het prijskaartje van Londen is weliswaar een flink eind hoger, en een aanzienlijk aantal nullen verwijderd van de nuchtere Brabantse waarden van Helmond, maar de vergelijkingen zijn verrassend genoeg talrijk. In het ene oord zijn de elegante bruggen over de Theems een lust voor het oog, terwijl in het andere de sierlijke kanalen door de stad meanderen als zilveren linten in het ochtendlicht.
En toch, op slechts een steenworp afstand – een afstand die zelfs een verstokte luilak te voet zou kunnen afleggen – bevindt zich een geheel ander universum. Eindhoven, zes dorpjes die pochen met een naam die klinkt als de titel van een avant-garde sciencefictionroman. Een plek waar de industriële lichtjes meer weg hebben van de wanhopige signalen van verloren ruimteschepen in een technologisch doordrenkte nachthemel, een stedelijk landschap dat zo nep-futuristisch is dat je je zou kunnen inbeelden in een tweederangs Chinese versie van Blade Runner rond te lopen.
Een neonverlichte maalstroom van high tech en brainport, een bolwerk van futuristische bravoure dat zichzelf met enthousiasme in het stratosfeer van technologische suprematie katapulteert. Ze dragen etiketten en koosnamen die door de nuchtere Brabander als afschrikwekkend zouden worden beschouwd. Brainport – de terminologie is zo weerzinwekkend, dat het de esthetische sensitiviteit tart, groteske technologische bijnamen die de schoonheid van de menselijke taal trotseren.
Maar onder de allesomvattende tech-bling en het met glasvezel verlichte stadsgezicht, leeft op loopafstand de echte ziel van een stad, ons eigen Londen aan de Aa, onze persoonlijke Big Ben aan de Zuid-Willemsvaart. De warme, huiselijke charme van Helmond, een welkomstlied dat door de ijskoude Chinese hersenpuddingport galmt. Oprechte eenvoud en gastvrijheid, die zelfs in de schaduw van de meest futuristische fascistische utopieën nog steeds doorklinkt.
Nee, een Helmonder heeft het grootse Londen niet nodig om zich te laven aan de geneugten van het Engelofielenbestaan. Ik ben echter wel verheugd dat ik Mavi de gelegenheid heb kunnen geven om te aanschouwen hoe ver de wortels van Helmond zich uitstrekken. Dat in wezen de gehele wereld doordrenkt is van de geest van Helmond, een besef dat de vinger op de zere plek legt van onze vergeten grootsheid.
Ik geloof dat de illustere Hans van de Waarsenburg deze waarheid reeds onder woorden heeft gebracht, hoewel ik met de titel (‘Helmond kan het Universum zijn’) destijds moeite had (hoezo, ‘kan’?) Een man wiens lot synchroon liep met het mijne, ook hij kreeg de titel van stadsdichter onthouden door het krampachtige gependel van de ambtelijke augurken in het gemeentehuis. Deze zogenaamde hoeders van onze stad zouden, als zij de kans kregen, het liefst een smakeloze, kleverige noodlepudding van Helmond maken. Hemeltjelief, ik las dat onder 13 jaar Rutte de ambtenarij met twintig procent wist groeien. Een gezwel dat het lichaam over wist nemen. Hoe komen we daar ooit weer vanaf?
Martinus 26-07-2023
